نیاز به شناخت مؤلفه‌های صنعت فرهنگی پایدار و بالنده

نخستین جلسه شورای علمی طرح راهبردی توسعه اقتصاد صنایع فرهنگی ظهر روز شنبه  24 خرداد 99 در پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی با حضور دکتر محمدحسین ایمانی خوشخو- رییس طرح و جمعی از اساتید و اندیشمندان این حوزه برگزار شد.

این جلسه باهدف مرور و بررسی فعالیت های شورای علمی در اجرای طرح، تجمیع نظرات اعضای شورای علمی و اعطای احکام اعضای این شورا آغاز به کار کرد.

در این مراسم دکتر اسلامی با بیان اینکه تغییر ساختار باید از حالت عمودی به افقی اتفاق بیفتد گفت: شیوع ویروس کووید 19 ساختارهای گذشته را به هم ریخته، به گونه ای که ساختارهای سلسله مراتبی دولت مردمی جای خود را به ساختارهای مردم مردمی داده است.

وی با بیان اینکه توسعه، تعاریف متعددی دارد، اظهار کرد: از این رو، باید شاکله توسعه ای که مد نظرمان است، ترسیم شود. در ساختارهای افقی لازمه توسعه مشارکت مردم و استفاده از پتانسیل ها و ظرفیت های بالقوه ای است که در فرهنگ ها وجود دارد.

این استاد دانشگاه افزود: از اقتصاد مبتنی بر کشاورزی به صنعت و بعد از آن به اقتصاد مبتنی بر الکترونیک رسیدیم، دنیای چهارم که در آن قرار داریم دنیای مجازی است، به گونه ای که جامعه شبکه ای در حال طراحی است که با ساختارهای ذهنی ما کاملا متفاوت است.

وی ادامه داد: درست یا غلط بودن این فضا قابل بحث است اما باید متوجه باشیم که در جایی قرار گرفته ایم که جهت گیری و استراتژی که در طراحی مفهوم توسعه به کار می گیریم بسیار حائز اهمیت است.

این اندیشمند با بیان اینکه در حوزه فرهنگ باید دنبال ظرفیت های بالقوه ای که درون زا هستند، باشیم گفت: اقتصاد جدید ناشناخته است. شاکله های ذهنی ما مفهوم عرضه و تقاضا را دربر می گیرد اما مفهوم جدید این تعریف را در هم شکسته است. بنابراین، اکنون در بعد آکادمیک این ماجرا قرار گرفته ایم.

عضو شورای علمی طرح راهبردی توسعه اقتصاد صنایع فرهنگی عنوان کرد: امروزه علم ارزش مادی دارد، پارک های علم و فناوری و شرکت های دانش بنیانی که در دل آن قرار دارند می توانند اقتصادی شوند، از این رو، باید به گونه ای ساماندهی شوند که دارای ساختار افقی باشند.

وی ادامه داد: بنابراین، به جای اینکه سبب ایجاد جریان ها باشیم باید محرک جریان هایی در دل جامعه باشیم. این بدان معناست که توانمندسازی نهادهای مردمی را در دستور کار خود قرار دهیم. از این رو، باید به صورت غیرمتمرکز از توان دولتی استفاده کنیم.

اسلامی اظهار کرد: در این رابطه به ترجمان گفتمان هایی که دیپلماسی فرهنگی را مطرح می کنند نیاز داریم تا بتوانیم از طریق پیوند فرهنگ ها و فرآیند علمی درست که همه گیر و فراگیر باشد وارد این طرح شویم.

وجود موازی کاری در حوزه اقتصاد فرهنگ

در ادامه این مراسم، یکی دیگر از اعضای شورای علمی با بیان اینکه در حوزه اقتصاد فرهنگ موازی کاری وجود دارد، گفت: نهادهای دولتی در این سال ها کاری از پیش نبوده اند بنابراین، برای حصول نتیجه مورد نظر باید از NGOها کمک بگیریم. چراکه، به صورت خودجوش در این حوزه فعالیت می کنند.

دکتر محمدمهدی اخوی یان ادامه داد: ماموریت ما این است که فرهنگ را کاربردی کنیم. البته این کار سختی است. برای رسیدن به هدف باید به این مقوله نگاه علمی داشته باشیم یعنی پدیده ها را تا حد ممکن خرد کنیم.

وی افزود: بحث های کلان راه به جایی نمی برد، چنانکه تجربه سال های گذشته گویای این امر است. بنابراین، باید تعریف جامع و مشخصی از مقوله صنایع فرهنگی داشته باشیم. چراکه، دراین حوزه قرائت ها متفاوت است.

اخوی‌یان خاطرنشان کرد: با داشتن نیم نگاهی به تجربه دیگر کشورها در این زمینه و با نگاه بومی به این مقوله باید صنایع فرهنگی را تعریف کرده و سپس بر اساس آن طرح مورد نظر را ترسیم کنیم.

نگاه ما به هنرمند نگاه ابزاری است

رئیس پیشین حوزه هنری از دیگر صاحبنظرانی بود که در این مراسم به بیان نظرات خود پرداخت و گفت: در ابتدا باید آثار منفی تمرکز بر اقتصاد فرهنگ را بررسی کنیم. در طول فعالیت های اجرایی که داشتم متوجه شدم نگاه کشور به هنرمند نگاه ابزاری است.

دکتر حسن بنیانیان افزود: اما چون این تعریف زیبا نیست به زبان نمی آوریم، اما واقعیت امر همین است. علاوه بر این معضل دیگری که در کشور وجود دارد این است که هنر را به مثابه سرگرمی تلقی می کنیم و با این طرز تفکر، بیرون مرزها سرگرمی بهتری پیدا می شود.

وی مطرح کرد: واقعیت این است که ما می توانستیم بازار جهان اسلام را در صنعت عروسک در دست بگیریم. اما هیچ کس دنبال این مقوله نیست و می بینیم که بازار این کالا صددرصد در اختیار چینی هاست.

بنیانیان ادامه داد: این همان بحث صنایع فرهنگی است. اما در داخل کشور در بخش فرهنگ خیلی از حوزه ها هنوز به صنعتی شدن نرسیده، از این رو، نمی توانیم ابتدا نیاز ایجاد کنیم و بعد به دنبال خلاء های حوزه صنعت پیرامون آن باشیم.

وی تاکید کرد: نکته اصلی ماجرا اینجاست و باید با دقت و بررسی دقیق به این حوزه وارد شویم تا به نتیجه مورد نظر برسیم.

به گزارش سیناپرس، دیگر اعضای شورای علمی حاضر در این جلسه هم به بحث و تبادل نظر پیرامون موضوع پرداختند تا این طرح پخته تر شده و به مرحله اجرایی شدن نزدیک شود.