فرهنگ و هنر قطعا ماهیت اقتصادی دارند

در عصر حاضر، توجه به صنایع خلاق فرهنگی از اهمیت ویژه ای در اقتصاد جهانی برخوردار است. با این حال این مقوله علیرغم اهمیتی که دارد تا کنون در کشور ما مورد غفلت واقع شده است.

 به گونه‌ای که هنوز برنامه‌ریزی خاصی برای این حوزه در کشور مورد توجه قرار نگرفته است. اما مدتی است پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی با تمرکز روی این مقوله قصد دارد در راستای بهره مندی از فرهنگ و هنر در شکوفایی اقتصاد کشور گام بردارد.

معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی و گردشگری در رابطه با لزوم توجه و بهره وری از صنایع خلاق فرهنگی در حوزه اقتصادی گفت: سال هاست که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بحث صنایع خلاق فرهنگی در کانون توجه و سیاستگذاری ها قرار گرفته است.

دکتر پویا محمودیان با اشاره به اهمیت توجه به تمام ظرفیت هایی که صنایع فرهنگی و خلاق می توانند در جوامع مختلف ایفا کنند، افزود: زمانی که بحث هم افزایی بین ارکان مطرح است، نقش صنایع فرهنگی و صنایع خلاق در اقتصاد هنر و اقتصاد فرهنگ و یا به عبارتی اقتصاد خلاق بسیار بارز و قابل مشاهده است.

وی تصریح کرد: در دورانی به سرمی بریم که ارکان صنایع فرهنگی و صنایع خلاق هریک می توانند در بعد فرهنگی، با استفاده از ظرفیت هایی که دارند و براساس برنامه ریزی هایی که بر مبنای آنها صورت می گیرد، به عنوان منابع اقتصادی در نظر گرفته شوند.

محمودیان اظهار کرد: این روزها بحث اقتصاد فرهنگ و اقتصاد هنر به عنوان یک مقوله جدید و یک نگاه ویژه از جایگاه فرهنگ به مقوله اقتصاد و از جایگاه اقتصاد به مقوله فرهنگ تلقی می شود که با در کنار هم قرار دادن دو جزء فرهنگ و اقتصاد به شکوفایی اقتصادی منجر می شود.

وی افزود: شاید در زمان های گذشته این باور وجود داشت که فرهنگ و هنر نمی توانند ماهیت اقتصادی داشته باشند، اما این روزها با توجه نقشی که صنایع خلاق فرهنگی در حال ایفای آن هستند این باور تغییر کرده، به گونه ای که به یک اقتصاد جدید در حوزه فرهنگ و هنر اشاره می شود که ذات و منشا و مبدا آن هنری و فرهنگی است.

معاون وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با بیان اینکه کشور ما ظرفیت های بسیار زیادی در حوزه فرهنگ و هنر دارد، گفت: اگر بخواهم به صورت ویژه به صنایع دستی اشاره کنم، 31 استان در کشور وجود دارد که هرکدام از آنها صنایع دستی و هنرهای سنتی منحصر به خودشان را دارند. به گوه ای که در پهنه جغرافیایی ایرانی بخشی را خالی از تولید صنایع دستی محلی و بومی پیدا نمی کنید. چنین ظرفیت بی کرانی به عنوان گنج پنهان تنها در بخش صنایع دستی قطعا ره آوردهایی خواهد داشت.

وی ادامه داد: صنایع دستی به تنهایی می تواند دستاوردهای اقتصادی و فرهنگی بسیاری برای بازیگران این اکوسیستم و هم برای تمام کشور ایران به همراه داشته و همچنین باعث ترویج فرهنگ ایرانی-اسلامی شود. حال اگر سایر رکن هایی که در بحث اقتصاد خلاق فرهنگی نقش آفرینی می کنند، مانند حوزه گردشگری، موسیقی و… را هم در نظر بگیریم، در می یابیم سایر ستون هایی که خیمه اقتصاد فرهنگ و اقتصاد هنر کشور را برپا داشته اند هریک پتانسیل های خاص خودشان را دارند.

محمودیان خاطرنشان کرد: با این حال، با توجه به ظرفیت های بی کرانی که در این حوزه با پشتوانه چندهزار ساله در کشورمان وجود دارد، هنوز نتوانسته ایم آن هم افزایی که باید را بین ارکان مختلف در راستای دستیابی به سهم بیشتری از بازار به ویژه در بعد بین المللی از آن خود کنیم. این همان بخشی است که جای کار دارد و باید زمان گذاشته و برنامه ریزی مناسبی برای آن انجام گیرد.

چرا از صنایع خلاق فرهنگی بهره نگرفته ایم؟

وی در رابطه با چالش های اساسی این حوزه گفت: شاید یکی از علت ها این باشد که بخش های مختلفی که صنایع خلاق فرهنگی کشور و یا قسمت ها و مولفه های هنر ایران را تشکیل می دهند، تا کنون متولیان مختلف و گوناگونی داشتند. همین تعدد در نهادها و سازمان های متولی باعث شده نتوانیم به یک سیاستگذاری یکپارچه و برنامه ریزی جامع برسیم.

محمودیان افزود: نداشتن یک برنامه ریزی و سیاستگذاری واحد و جامع نگری به کل ارکان صنایع خلاق فرهنگی تا حدودی باعث شده هرکدام از این بخش ها منفعلانه عمل کند و هرگز آن تمرکز سیستمی که باید از کنار هم قرار گرفتن این ارکان برای رسیدن به هدف نهایی شاهد باشیم را ایجاد نکردیم.

وی اظهار کرد: علت دیگر این است که دیر ظرفیت های اقتصاد فرهنگی و هنری موجود در کشور را باور کردیم، از آنجایی که سالیان سال متکی به اقتصاد وابسته به نفت بودیم و همواره به این نوع اقتصاد امید داشتیم و بعد هم دلگرمی بسیاری از سیاستگذاران ما به صنایع بزرگ و سخت بود و گمان بر این بود که فقط این گونه صنایع می توانند در شکوفایی اقتصاد کشور نقش داشته باشند، دیر به این خودباوری و اعتماد و اطمینان رسیدیم که با تکیه بر دریای بی کران و ظرفیت های بی بدیل فرهنگ و هنر این کشور می توانیم اتفاقات بزرگی در حوزه اقتصاد کشور رقم بزنیم.

محمودیان با بیان اینکه حال باید با برنامه ریزی هایی در سطح کلان برای نیل به اهدافی که مطلوب است عزم داشته باشیم، تاکید کرد: خوشبختانه در حال حاضر در روزگاری به سر می بریم که این باور کم کم در حال نهادینه شدن است و بسیاری از نظریه پردازان اقتصاد هنر بر این باور هستند که با تکیه بر پشتوانه های فرهنگی و هنری می توانیم به دستاوردهای خوبی در حوزه اقتصاد برسیم.

وی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر در بعد سیاسی هم از آنجاکه هنر تحریم ناپذیر به حساب می آید، در حوزه ترویج فرهنگ این کشور و شناساندن قدرت هنر ایرانی-اسلامی وقتی به عنوان عینی ترین بخش تولید به این حوزه نگاه می کنیم، در می یابیم نقش آفرینی و محوریتی که ایجاد می شود، هم در حوزه اقتصاد، اشتغال، کارآفرینی، ارزآوری، جذب جوانان، رونق کسب و کار روستایی قابل مشاهده است.

محمودیان ادامه داد: باور به این دستاوردها ما را بر آن می دارد که توجه به تمامی رکن هایی که صنایع خلاق فرهنگی را تشکیل می دهند، از جمله صنایع دستی و گردشگری را جدی بگیریم. چراکه، گردشگری و صنایع دستی توامان می توانند اقتصاد جوامع محلی را رونق دهند.

معاون وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اذعان کرد: تک تک ستون های صنایع خلاق فرهنگی در کشور ما از قوت خاصی برخوردارند. بنابراین، به شرط داشتن برنامه ریزی های یکپارچه، هم افزایی و در کنار یکدیگر قرار گرفتن قطعا می توانند نقش آفرینی های بهتری در این حوزه داشته باشند.

اهمیت توجه به طرح راهبردی توسعه اقتصاد صنایع فرهنگی

وی تهیه طرح راهبردی توسعه اقتصاد صنایع فرهنگی را از مهمترین وظایف پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی در این خصوص دانست و گفت: یکی از اهداف این طرح اصولا باید ساماندهی محصولات و خدمات حوزه صنایع فرهنگی باشد. قطعا باید با تهیه این طرح به ایجاد برندهای فرهنگی کشور و به تسهیلگری برای ورود به بازارهای خارجی فکر کنیم.

محمودیان ادامه داد: این طرح باید بتواند خط مشی درستی برای هدفگذاری در حوزه صنایع خلاق فرهنگی کشور تدوین کند. با استفاده از این طرح می توانیم در راستای گرفتن سهم بیشتری از GDP کشور حرکت کنیم. ضمن اینکه، نقشی که صنایع خلاق فرهنگی در تجاری سازی فرهنگ دارند باید در این طرح تدوین و تبیین شود.

وی با بیان اینکه اصولا تولید ثروت با استناد به دانش تخصصی این حوزه و تهسیل کردن فرآیندهای زایشی باید یکی از خروجی های طرحی باشد که این پارک در دست تهیه دارد، گفت: به طور کلی توانمندسازی و تکیه بر اقتصاد دانش بنیان یا دانش هنر بنیان که امروزه در حوزه صنایع دستی بسیار از آن استفاده می شود، یکی از مقولاتی است که قطعا باید در این طرح مورد توجه قرار گیرد.

محمودیان با اشاره به اینکه این طرح باید بحث توسعه ای صنایع خلاق فرهنگی کشور را در اولویت ببیند و چگونگی این توسعه را تبیین کند، گفت: این موارد تنها بخشی از ده ها دستاوردهای این طرح هستند. ضمن اینکه برای حصول نتیجه بهتر لازم است از تمامی صاحبنظران و افرادی که ایده های جدید و خلاقانه دارند، پیشکسوتان، اساتید دانشگاه و دانشجویان خوش فکر و خلاق فعال در این حوزه، شرکت های دانش بنیان، استارت آپ ها و تمامی بازیگران و ذینفعان این حوزه بهره گرفته شود.

وی ادامه داد: در نهایت آنچه که تدوین می شود باید ماحصل یک طوفان فکری و بر اساس نظرات کارشناسی اصحاب خرد این حوزه باشد و بتواند ما را راهبری کند تا به آن خروجی هایی که در ابتدا به آن ها اشاره شد، دست یابیم.

محمودیان در پایان، بحث های حمایتی از ثبت ها و فعالیت های خلاقانه در این حوزه، تسهیلگری، تبیین نقش بازیگران این حوزه و گردهم آوردن تمامی صاحبان فکر و اندیشه و استفاده از ظرفیت های فکری آنان برای دستیابی به نتیجه بهتر را از دیگر وظایف پارک مذکور دانست.